Review Paranoia: Red Clearance Edition

PARANOIA: RED CLEARANCE EDITION

Uitgeverij: Mongoose Publishing Auteur: James Wallis, Grant Howitt, & Paul Dean Jaar: 2017 Inhoud: 1 doos met Players Handbook (72 blz.), Gamemasters Handbook (128 blz.), Mission Book (88 blz.),

4 zeszijdige dobbelstenen, 1 Computer Dice, 5 kartonnen Character Sheets, 110 speelkaarten.

 

‘Troubleshooter, is er een andere manier om de sector binnen te geraken?’

‘Uuuh, ja, zoals U in Uw alwetende wijsheid ongetwijfeld beseft… Volgens de blauwdrukken die U via onze neurale links hebt doorgestuurd, zouden we rond kunnen gaan. Daar moet een rode deur zijn.’

‘Waarom hebben jullie weg dan niet meteen gekozen, vriend Troubleshooter?’

‘Euh… omdat ook deze deur op de plattegrond rood is?’

‘Wilt u zeggen dat de Computer een fout heeft gemaakt?’

‘Nee! Nee! Zeker niet! Wacht even… ah ja, gisteren explodeerde LUKE-R-WRM-4 voor mijn ogen toen hij probeerde om een van zijn verraderlijke mutantenkrachten te gebruiken…’

‘Zijn verdiende loon.’

‘Zeker! Ik heb zijn assen in brand gestoken met mijn laser om zeker te zijn…’

‘Zonder waardevolle Computereigendom te vernielen? Want volgens Mijn data is een deel van de vloer licht zwartge…’

‘Absoluut! De zwarte plek is ontstaan door de… explosie. Ja, ja, dat s het! Nu, die ontploffing moet een deel van mijn retina hebben beschadigd, waardoor ik een rode vlek zie op de plattegrond, terwijl er duidelijk een blauw deur op getekend staat.’

‘Zrrrrr zrrrrrrr zrrrrr…’

‘Vriend Computer?’

‘Vertel verder, vriend Troubleshooter. Ik ben enkel de beelden van het incident aan het ophalen.’

‘Wat?’

‘Alles wat jullie zien, wordt opgenomen.’

‘Ah? Shiii… Ik bedoel dus… Euhm… we zouden om de ruimte heen kunnen gaan, maar dan kunnen we deze missie onmogelijk binnen de opgegeven tijdlimiet volbrengen.’

‘Niet slagen in de opdracht zou de nodige gevolgen teweegbrengen.’

‘Inderdaad. Euhm…’

‘Vriend Full-O-SHT-3?’

‘Ja, vriend IAMS-O-FKD-1?’

‘Misschien is de blauwe deur dan toch rood?’

‘Hoe… Hoezo?’

‘Je ziet de kleuren misschien verkeerd.’

‘Nee, nee…’

‘Dat is toch wat je net aan Vriend Computer aan het vertellen was? Of… Ben je tegen Hem aan het liegen?’

‘Was ik luidop aan het praten? Argh… Na… tuurlijk was ik niet aan het liegen. Euhm… Wat voor kleur is die deur volgens jou?’

(fluisterend) ‘Szwzswzwww.’

‘Blauw?’

‘Pfffwwwrrt.’

(fluisterend) ‘Rood?’

‘Mjah.’

‘Dus, rood?’

‘Mjaaah.’

‘Oké, dus, als ik erdoor stap, is dat geen verraderlijke act?’

‘Mwah.’

‘Oké. Ik ga ervoor!’

ZAP! ZAP! ZAP!

‘Vriend Computer?’

‘Ja, vriend?’

‘Dit is IAMS-O-FKD-1. Helaas is onze teamleider, FULL-O-SHT-3, door een blauwe deur gestapt. Ik heb hem moeten termineren.’

‘Goed gedaan, IAMS-O-FKD-1! Je bent hierbij gepromoveerd tot teamleider!’

‘WAT? Uuh… Dat MOET niet echt, Vriend Computer…’

‘Het is jouw eigen verdienste, IAMS-O-FKD-1. Of wil je liever wachten tot kloon FULL-O-SHIT-4 aankomt? Dat zou immers nog een halve dag kunnen duren en de missiedeadline verstrijkt over…’

’35 minuten. Ik weet het. Uuhm. Goed, de blauwe deur is nu open en ik zie een zwarte gang voor mij. Dat is een lagere Security Clearance, permissie gevraagd om door te gaan.’

‘Ben je niet vertrouwd met de regels, IAMS-O-FKD-1?’

‘Natuurlijk wel!’

‘Dan zou je moeten weten dat je geen toestemming moet vragen als de regels duidelijk zijn.’

‘Euhm… ja, de regels rond door een open deur te stappen als de gang erachter een lagere kleur is? DIE regels?’

‘Inderdaad. Zijn ze niet héérlijk duidelijk?’

‘Uuuh… Ja, ja, zeker, zeker!’

‘Wel, dan?’

‘Wel dan WAT, Vriend Computer?’

‘Ga verder met de missie. Volgens de regels.’

‘Ugh… Mjah. Euhm… Wacht eens even… GRINDE-R-GAY-4?’

‘Ja, vriend IAMS-O-FKD-1?’

‘Vooruit!’

‘Vooruit naar waar?’

‘Vooruit met de opdracht!’

‘Je bedoelt… rechtdoor?’

‘Als dat is wat je denkt dat ik zeg.’

‘Maar… zeg je rechtdoor?’

‘Heb je misschien niet gehoord van Vriend Computer ons zonet opdroeg?’

‘Uh… Ik heb alles gehoord! Natuurlijk! Ik ben altijd heel aandachtig als de almachtige Computer spreekt!’

‘Goed dan. Vooruit!’

‘LETTERLIJK vooruit of… een zijweg inslaan?’

‘Wat Vriend Computer heeft gezegd.’

‘Uuuuuuuh… Oké, dan!’

‘Oef.’

De wereld

Vele jaren geleden (de huidige telling is nu al lange tijd 214) werd de buitenwereld waarschijnlijk vernietigd door een extinctie-evenement dat de aarde in puinhoop achterliet. Gelukkig had de regering een massief ondergronds complex – Alpha Complex – gebouwd, waar de burgers onder leiding van een krachtige kunstmatige intelligentie zou kunnen overleven.

Het is nu te lang geleden om nog te weten wat er precies is gebeurd, maar de Computer is er nog altijd. De A.I. heeft alles strikt opgedeeld in veiligheidsniveaus die starten van infrarood (voorgesteld door de tint zwart) voor gewone burgers tot rood en ultraviolet (voorgesteld door de tint wit) voor Troubleshooters en – wanneer het gaat om de hoogste Security Clearance – High Programmers. Troubleshooters worden door de Computer op allerhande levensbelangrijke missies gestuurd en kunnen na een tijdje eventueel promoveren naar hogere Security Clearances. Hun taak bestaat er vaak in om verraders te identificeren.

Enkele verraderlijke activiteiten zijn terrorisme, lid zijn van een geheim genootschap en in het bezit zijn van mutantenkrachten.

Wie de Computer gehoorzaamt, dagelijks zijn Happy Pills neemt (seks is nagenoeg uitgeroeid omdat de seksuele driften door medicatie onderdrukt worden, er enkel beelden worden vertoond van genitaliën als die tot pixels zijn verwerkt en er voldoende genetisch is gemanipuleerd om lastige erotische gevoelens te elimineren) en voldoende voorzichtig is, kan een behoorlijk onbezorgd leventje leiden in Alpha Complex, maar er is een addertje onder het gras.

Ten eerste zou het best wel eens kunnen dat zowel jij als jouw teamleden lid zijn van een geheim genootschap én op de koop toe mutantenkrachten bezitten.

Ten tweede steunt de Computer ondertussen op een verouderd systeem, dat voortdurend wordt aangepast door High Programmers die graag eens een nieuwe pornofilmcompilatie maken of snel een scriptje schrijven om vlugger bediend te worden door hun robots.

Alpha Complex is in verval, de regels zijn in het geheel niet meer duidelijk, de plattegronden zijn verouderd, niemand kan vertrouwd worden en wie niet oppast, verdwijnt al snel ten voordele van een volgende wachtende kloon (elk Troubleshooter heeft 6 klonen in zijn ‘familie’). De Computer zelf bedoelt het allemaal niet slecht – hij heeft, tenslotte, geen emoties – maar begrijpt niet waarom de eigen programma’s geregeld falen en schuift de zwarte piet dan maar door naar mogelijke verraderlijke acties.

En er is natuurlijk de bureaucratie. Voor alles is er wel papierwerk nodig. Er is zelfs papierwerk nodig om papierwerk te verkrijgen. Of een balpen. Oeps.

Paranoia is geen nieuw rollenspel. De eerste editie dateert van 1984 en won een jaar later nog de Origins Award voor ‘beste rollenspelregels’. De eerste drie edities werden gepubliceerd door West End Games, dat echter een verschrikkelijke fout maakte door in Paranoia – Fifth Edition (dat eigenlijk de derde editie was – de makers lieten twee edities wegvallen omdat het gewoon grappig leek) een verhaallijn te lanceren waarin de Computer offline ging en door een alternatieve, grimmigere toon te introduceren.

Nog voor er een volledige volgende versie kon gelanceerd worden, was West End Games failliet.

De oorspronkelijke makers wisten hun rechten terug in handen te krijgen en namen hun spel mee naar Mongoose Publishing, dat er Paranoia XP van maakte en al snel een rechtszaak van Microsoft moest doorstaan.

Er volgde nog een 25th Anniversary Edition en sinds 2017 dus deze Red Clearance Edition, die de reputatie van Paranoia als grappigste ‘tabletop roleplaying game’ aller tijden moeiteloos in ere weet te houden.

De verhaallijn werd aangepast, maar enkel om nieuwere technologie te introduceren. Zo zijn alle Troubleshooters nu voorzien van Cerebral Coretech, een hersenimplantaat waarmee er rechtstreeks met de Computer kan gecommuniceerd worden. Wat de meesten echter niet beseffen, is dat die hardware de Computer ook toelaat om zelf mee te volgen wat er gebeurt. Natuurlijk gebeurt dat niet de hele tijd, behalve natuurlijk wanneer de spelleider een komische opportuniteit weet te ontwaren.

Ook een leuke nieuwigheid is dat de Troubleshooters nu kunnen steunen op ‘augmented reality’ (of ‘AR’). Daardoor krijgen ze vaak digitale beelden toegestuurd die aanvullende informatie geven over wat ze zien… inclusief een indicatie dat hun mede-Troubleshooters opeens gebrandmerkt worden als verraders!

Er wordt overigens meer nadruk gelegd op het feit dat veel kapot is aan het gaan, dat de Computer op zijn laatste virtuele benen aan het lopen is en dat er niet voldoende ‘repairbots’ zijn om beschadigde goederen op tijd te repareren. Ook wordt er niet meer gepraat over ‘commies’ als de belangrijkste gedenkwaardige vijand (al vormen de ‘Communists’ nog steeds een van de vele geheime genootschappen), maar over het veel algemenere ‘terroristen’.

Terwijl er in de eerste editie nog gewag werd gemakt van een toevallig ontketende kernoorlog tussen Rusland en de Verenigde Staten, is het nu onduidelijk wat de val van de aarde precies heeft veroorzaakt, al lijkt nog steeds niemand te weten wat er ‘Outside’ is. Sterker, nog: de meeste burgers beseffen niet eens dat er nog een wereld zou kunnen zijn buiten Alpha Complex (die in vorige edities de ‘Great Outdoors’ werd genoemd).

Net zoals dat voor de meeste vorige edities geldt, is Paranoia Red Clearance Edition op zijn best wanneer de spelleider sluw (maar eerlijk) is en een goeie komische timing heeft. Als de spelers ook de juiste sfeer te pakken hebben, wordt er effectief een paranoïde, maar erg grappig sfeertje gecreëerd dat garant staat voor talloze uren puur speelplezier.

Personages

Zoals vanouds, creëren spelers aanvankelijk de eerste kloon van hun klonenfamilie. De levensduur van een personage is in Paranoia nog lager dan in een horrorrollenspel als in Call of Cthulhu, en dat wordt opgevangen door het feit dat je nog vijf duplicaten hebt van jezelf als je een eerste keer de pijp uitgaat.

Er zijn vier Stats: Violence, Brains, Chutzpah en Mechanics. Die combineer je telkens met een Skill als Athletics, Bureaucracy, Bluff of Operate. Zowel het aantal Stats als het aantal Skills ligt beduidend lager dan wat we gewoon zijn van vorige edities, wat jammer is, want die gaven vroeger toch ook goed de juiste sfeer weer. Aan de andere kant zijn er nieuwe Skills beschikbaar als downloads en is ook het idee om met de hele groep tegelijkertijd Characters te maken vrij goed uitgewerkt.

Ook erg geslaagd: Moxie is geen Skill meer, maar kan gebruikt worden om een aantal positieve effecten te bekomen (zoals een dobbelsteen opnieuw rollen en mutantenkrachten gebruiken). Het is een indicatie van het stressniveau en eenmaal op 0, kunnen Characters zich behoorlijk vreemd beginnen te gedragen – zoals een volledige onthechting van de werkelijkheid of zich… gelukkig voelen.

Over de geheime genootschappen en mutantenkrachten gaan we hier niets schrijven, maar laten we het erop houden dat ze allemaal netjes binnen de juiste sfeer passen en stuk voor stuk enorm evocatief zijn.

Regelsysteem

Voor het eerst worden er in Paranoia enkel zeszijdige dobbelstenen gebruikt. Het basisidee is simpel: rol een aantal dobbelstenen gelijk aan jouw Stat + Skill. Elke 5 of 6 is een succes. Nieuw is dat de spelleider zelf helemaal géén dobbelstenen rolt: hij of zij vergelijkt het aantal successen dat je hebt verkregen enkel met een Difficulty Number, waarna hij het resultaat interpreteert. Het is ook mogelijk om een negatief totaal te hebben. In dat geval rol je evenveel dobbelstenen als je negatieve punten hebt, maar trek je elk resultaat onder 5 van jouw totaal af – wat erg pijnlijk kan zijn.

Nieuw is ook de Computer Dice. Wanneer je daarmee een computer rolt, gebeuren er… euh… ongewone dingen.

Erg leuk is ook dat er 110 kaarten in de doos worden meegegeven, waaronder kaarten voor mutantenkrachten, geheime genootschappen, verplichte bonusjobs (Happiness Officer, Equipment Officer, Loyalty Officer, Combat Officer en Team Leader), wapenrustingen en wapens. Een fantastisch nieuw idee daarbij is dat je van bij de aanvang ook Action Cards krijgt waarop staat wanneer je in een Round van 5 seconden mag ageren. Tijdens spannende situaties, zoals gevechten, zet elke speler een Action Card in en telt de spelleider van 10 naar beneden. Wanneer je zegt dat het jouw beurt is, mag je iets doen – maar let vooral op hoe we die zin hebben geschreven! Je mag namelijk liegen. Elke ronde mag je een keer iemand anders van een leugen betichten en mag jij eerst als je gelijk hebt. Verkeerd gokken leidt echter tot het verlies van een van jouw eigen Action Cards.

Gewoonlijk houden we van systemen die iets meer de werkelijkheid simuleren, maar hoewel we het verlies van meerzijdige dobbelstenen betreuren, weerspiegelen bijna alle regelaanpassingen de sfeer van het spel perfect.

Bronmateriaal

Deze doos is erg volledig. Er is een apart boek voor de spelers, eentje voor de spelleiders en een boekje vol geweldige, typische avonturen die – alweer – een perfect beeld geven van wat Paranoia nu eigenlijk is en zelfs kunnen gespeeld worden zonder dat de spelleiders of de spelers al een goede greep hebben op de regels. Er wordt op een erg intelligente, methodische en – bovenal – leuke manier uit de doeken gedaan hoe de regels werken terwijl je aan het spelen bent. De verschillende mutantenkrachten, geheime genootschappen en belangrijke voorwerpen op kaarten hebben staan, helpt ook, al zal je meerdere ‘decks’ moeten maken om ervoor te zorgen dat meerdere Characters dezelfde kaarten kunnen krijgen. Tel daar ook nog eens de kartonnen, met uitwisbare stiften beschrijfbare Character Sheets en de dobbelstenen bij en je hebt het meest complete Paranoia-spel ooit, ook al ontbreekt de Great Outdoors deze keer quasi volledig en hadden we graag meer informatie gezien over de verschillende sectoren, bots enzovoort.

Lay-out en illustraties

Een overzichtelijke lay-out, kleurenillustraties die van een véél betere kwaliteit zijn dan wat we zagen van West End Games net voor Paranoia daar zijn laatste levenslichtje uitblies (al zijn ze wel nog steeds eerdere ‘cartoony’ te noemen), uitgekiend gekozen kaders en verschillende kleurenschema’s: deze Paranoia Red Clearance Edition ziet er fan-tas-tisch uit.

Er zijn ook twee minpuntjes. Ten eerste is en blijven pocketformaatboeken moeilijk om open te houden op tafel en ten tweede krijgen we geen indexen in de boeken. Dat maakt alles net ietsje moeilijker om op te zoeken.

Samengevat

Vertrouw niemand! Hou jouw laser bij de hand! En blijf gewoon genieten van deze nieuwste – en buiten het onnodig laten vallen van een aantal Stats en Skills misschien wel beste – incarnatie van het coolste, grappigste rollenspel ooit. Dit is niet gewoon een aanrader, maar een ‘must play’.

Meer info: www.mongoosepublishing.com

Review door Dirk Vandereyken